Op basis van onze bevindingen tijdens de visitatie van de wijkenaapak hebben Maurice Cramers (de secretaris van de commissie) en ik een beschouwing geschreven voor het wetenschappelijk tijdschrift Bestuurskunde, dat eerder deze maand is verschenen. De tekst is nu ook digitaal beschikbaar. Klikt u op de afbeelding hierboven en hij verschijnt in beeld.

De centrale stelling die in het artikel wordt ingenomen is dat de wijken - in het beleid aangeduid als achterstandswijken - in werkelijkheid een voorhoedepositie hebben ingenomen als het gaat om zoeken naar nieuwe verhoudingen tussen burgers, professionals, instituties en overheden. Het zijn laboratoria voor de transitie van de verzorgingsstaat, waar nu overal over wordt gesproken. Jammer is alleen dat die boodschap in Den Haag zelf nauwelijks wordt gehoord.

Wie de eindverslagen van de visitatiecommissie er nog eens op wil nalezen kan hieronder de rapporten nog eens ophalen.

+

De rapporten zijn digitaal beschikbaar: Eindverslag visitatiecommissie Deel 1: Doorzetten en loslaten en Eindverslag visitatiecommissie Deel 2: Verslag van visitatie van departementen en steden. Of klik op de bovenstaande voorkanten.

Het is een kwaal waarvan de effecten zich in alle uithoeken van de samenleving laat voelen: de economisering van ons denken. Wat ooit begon als marktwerking, verzakelijking en managementcontrole is uitgegroeid tot een monster dat in de publieke sector volop vervreemding heeft gezaaid. De journalist Tobias Reijngoud heeft de gevolgen daarvan in kaart gebracht in het vandaag gepresenteerde boek Weten is meer dan meten. Spraakmakende opinieleiders over de economisering van de samenleving.

Het zijn niet de eerste de besten die in dit boek aan het woord komen: Herman Wijffels (oud-SER voorzitter), Arnoud Boot (hoogleraar financiële markten), Arjo Klamer (hoogleraar economie van kunst en cultuur), Klaas van Egmond (hoogleraar milieukunde), Peter Blom (directievoorzitter Triodos Bank), Hans Achterhuis (filosoof en publicist), Rob Riemen (directeur Nexus Instituut), Evelien Tonkens (hoogleraar actief burgerschap) en Abram de Swaan (socioloog).
Ook ik heb mijn zegje mogen doen over de publieke sector en vooral de welzijnssector doen in deze uiterst informatieve bundel.

Bestellen en meer informatie bij de uitgeverij Lias.

Een van de vele monumenten die Anil heeft nagelaten.

Het heeft even geduurd, maar eindelijk is er het tweede boek van de Leeuwarder Amaryllis-groep, de voortvarende motor achter de Leeuwarder frontlijnteams. Bijna drie jaar geleden brachten ze hun eerste boekje uit, in dit vervolg werken ze uit wat ze bereikt hebben en vooral hoe ze het hebben aangepakt. Voor iedereen die de ontwikkelingen met betrekking tot nieuwe sociale professionals (generalisten!!), sociale wijkteams en eropaf volgt een heel aardig boekje. Mijn bijdrage eraan is een ciolumn over één van mijn heldinnen: Nynke Andringa. Zie hieronder.

Het boekje is te bestellen door een mailtje te sturen naar s.dijkstra@leeuwarden.nl

Nynke

Zoals andere mensen hun favoriete voetballer of tennisspeelster hebben, zo heb ik een favoriete professional. Ik heb haar maar twee keer gezien, eigenlijk nooit uitvoerig gesproken, maar ze heeft een diepe indruk op mij gemaakt.
Dat zit zo. Eind augustus 2010, een paar maanden na het verschijnen van mijn boek Eropaf!, werd ik uitgenodigd om in Leeuwarden een inleiding te houden tijdens een conferentie van de Amaryllis-groep. Mijn verhaal over een nieuw soort sociaal werk ging erin als koek. Niet omdat het nieuw was, maar omdat ze in Leeuwarden er al een paar jaar handen en voeten aan gaven. Waar in andere steden instellingen verstrikt raken in een verlammende cyclus van stuurgroepen en ketenoverleggen, proefde ik in dit gezelschap een sfeer die er echt op uit is om veranderingen te realiseren, bureaucratische omslachtigheden af te breken en burgers die dat nodig hebben sneller en beter te bedienen.
Dat had ik nog niet vaak meegemaakt.
En toen moest Nynke nog komen.

Nynke Andringa stond na mij op het programma. Zij maakt deel uit van het Frontlijnteam in de wijk Heechterp-Schieringen en sprak over wat zij en haar collega’s in de wijk allemaal uitvoerde. Met een uitstraling alsof het de gewoonste zaak van de wereld was, vertelde ze wat ze allemaal deed, hoe ze contact legde met mensen, afspraken maakte, langs ging, eventueel mee ging naar de loketten van de gespecialiseerde hulp- en dienstverlening, dingen regelde. Praktisch, doortastend en nuchter.
Nynke was de vleesgeworden belichaming van de Eropaf-professional waar ik in mijn boek in zo’n 180 pagina’s een pleidooi voor had gehouden. Het verschil was alleen dat mijn verhaal van papier is, en Nynke levensecht. Zij was Eropaf + Burgerkracht in levende lijve.
Mij overviel die ochtend een diep gevoel van overbodigheid. Vertwijfeld vroeg ik waarom de Amaryllis-groep mij in godsnaam helemaal uit het verre Amsterdam had laten komen als ze zelf zulke mensen in huis hebben.
Ze moesten er om lachen.
Maar ze hebben het geweten, want sindsdien stuur ik elke geïnteresseerde Randstedeling onmiddellijk naar Leeuwarden om een glimp op te vangen van het werk van het Frontlijnteam.
En misschien wel van Nynke.

Deze column verschijnt in een brochure over de Amaryllis-groep en het werken met Frontlijnteams in Leeuwaren. Meer informatie: http://www.heechterpschieringen.nl .

Niet alle aanwezigen bij mijn lezingen zitten op het puntje van hun stoel. Sommigen vinden het niks en slaan aan het tekenen, zoals deze schuldhulpverlener bij mijn lezing voor Doras op 8 december 2011. Wat hij er precies mee wil zeggen is mij niet helemaal duidelijk, maar dat er ironie uitspreekt moge duidelijk zijn. Klik op de tekening hierboven en u krijgt de complete ministrip te zien.

“Wat mij betreft mogen ze de Eerste Kamer afschaffen!” Jos (zeg alsjeblieft “je”) van der Lans zit recht tegenover me en schuift de bril rechter op zijn neus. Langs die brilglazen wordt je aangestaard door pretoogjes, die twinkelen zodra hij een brutale opmerking plaatst. Mag hij dat zeggen? Ja, dat mag hij allemaal zeggen. Hij klinkt gedecideerd en vastberaden, maar nooit geeft hij je de indruk dat je overtuigd moet worden van zijn gelijk. Als mastodont of kopstuk van de partij wilt hij absoluut niet worden gezien. Tegenover hem zitten twee jongelui van de nieuwe generatie politici, klaar om geprikkeld en gekieteld te worden. Jos van der Lans is de luis in de pels van GroenLinks.

Zo begint het verslag dat Louis de Mast, jonge dynamische Nijmeegse GroenLinkser, heeft geschreven op basis van een gesprek dat hij, zijn collega Arend Westra en ik maandagavond 30 januari aan de Waalkade in Nijmegen voerden. Arend en Louis zijn beiden betrokken bij de jongste leergang van de GroenLinks-academie en hadden de opdracht met GroenLinksers in gesprek te gaan. Zij kozen mij uit en dat was natuurlijk een hele eer. En het leverde een leuk gesprek op, zoals hier te lezen valt.

Een oude nieuwe lente

In het begin van deze eeuw kreeg ik een telefoontje van Thijs Jansen, toen medewerker van het Wetenschappelijk Instituut van het CDA. Of ik niet samen met hem een initiatief van de Rotterdamse wethouders Herman Meijer (GL) en Sjaak van der Tak (CDA) wilde begeleiden om wethouders van beide partijen met elkaar in contact te brengen en te onderzoeken of samenwerking ook op nationaal niveau mogelijk is.
Dat leek mij wel wat.
We organiseerden vier bijeenkomsten met twaalf wethouders. Dat was niet alleen erg gezellig, de dames en heren konden het ook inhoudelijk wonderlijk goed met elkaar vinden. Het leidde tot een gloedvol manifest, Een nieuwe lente, dat in maart 2001 aan de twee fractievoorzitters, Jaap de Hoop Scheffer en Paul Rosenmöller, werd overhandigd. Ze stonden er wat onbeholpen bij. Aan de De Hoop Scheffers gezicht was af te lezen dat hij er totaal geen brood in zag, en ook Rosenmöller straalde niet bepaald enthousiasme uit om zich te verbroederen met het hart van Neerlands cultureel conservatisme: de christendemocratie. (Zie: Trouw, 24 maart 2001)
Dat hoefde ook niet, want niet veel later betrad Pim Fortuyn het politieke strijdtoneel en werd alles anders.

Inmiddels zijn we tien jaar verder en zoekt het CDA wanhopig naar een nieuwe koers en weet ook GroenLinks niet meer goed welke kant ze op moet kijken. Ik wil niet opdringerig zijn, maar misschien is het een tip om dat vergeten manifest nog eens uit de kast te trekken. Met gloedvolle zinnen als: ‘Wij worstelen met de vraag hoe wij onder moderne condities een politiek kunnen ontwerpen die mensen weer greep geeft op hun bestaan. Wij lopen steeds vaker vast in ( ) een opdringerige economisering van het beleidsmatig denken.’
Of: ‘Er is alle reden om het begrip ‘kleinschaligheid’ opnieuw te munten als een ordenend begrip in het denken over de hedendaagse samenleving. Het is een begrip dat in sociaal opzicht een tegenwicht biedt aan al die grote ontwikkelingen als globalisering, informatisering en commercialisering die mensen bestoken zonder enige boodschap te hebben aan hun lokale context.’
En: ‘Een sociale politiek die zoekt naar overzichtelijke organisatievormen, en aansluiting zoekt bij betrokkenheid van burgers, kan er niet omheen om hen ook reële zeggenschap te geven over de maatschappelijke voorzieningen en organisaties die hen ten dienste staan. Zo'n agenda van radicale democratisering van instituties vormt het nog ongeschreven slothoofdstuk van het proces waarin de verhouding tussen burgers, maatschappelijk middenveld en de (lokale) overheid ingrijpend veranderen.’
Het lijkt wel of het vandaag geschreven is!
Ik denk dat het nauwelijks moeite kost om opnieuw twaalf wethouders (apostelen!!) te vinden die er hun handtekening onder zetten. Ik vrees alleen dat Maxime Verhagen en Jolande Sap bij overhandiging even zuur kijken als hun voorgangers.
Van oudsher wedt men in Den Haag namelijk liever op de verkeerde paarden.

Deze column verschijnt in het GroenLinks Magazine van februari 2012 . De tekst van het manifest kunt u rustig nog eens nalezen via: het archief van deze site.

Klik op de afbeelding voor de complete uitnodiging. Of kijk voor meer informatie ook op de nieuwe site: huisuitzetting.info.