Manifest:

Gezond ouder worden doe je samen in de buurt

De langdurige zorg kan én moet anders. De dilemma’s zijn duidelijk: personeelstekorten, administratieve lasten, hoge werkdruk, overbelaste mantelzorgers, zorg die niet altijd past en stijgende kosten. Door de vergrijzing wordt deze spanning groter, tenzij we anders gaan kijken en nieuwe mogelijkheden gaan zien.

Als we niks doen verandert de zorg vanzelf in een soort Schiphol. Lange wachtrijen, gestrande patiënten en oververmoeid personeel dat met kunst en vliegwerk alle ballen in de lucht probeert te houden. Dit is geen zwartkijken. De contouren zijn vandaag al zichtbaar. Gelukkig hoeven we niet als een konijn in de koplamp te wachten totdat dit sombere scenario zich gaat voltrekken.

We zien enorm veel energie in de samenleving om de langdurige zorg vlot trekken. Goede initiatieven in de wijk kenmerken zich door de inzet van vrijwilligers, sociale cohesie, het mengen van groepen, het combineren van sociale en culturele activiteiten met ondersteuning voor kwetsbare burgers, gemengde woonvormen, regelluwheid en onderling vertrouwen.

Zorgzame samenlevingen zijn niet alleen goed voor ouderen die zorg en ondersteuning nodig hebben. Iedereen wint: de kwaliteit van leven is voor iedereen beter, het leidt tot zingeving, het is goedkoper en beter voor de arbeidsmarkt. Daarnaast leidt meer sociale verbinding in de buurt tot betere gezondheid voor de inwoners, dus minder zorgbehoefte. En door de vrijgekomen middelen en personeel kan zorg verleend worden voor hen die dat echt nodig hebben. Wat wil je nog meer.

Helaas zien we dagelijks hoe goede initiatieven belemmerd worden door het systeem. In de meeste gevallen zijn de schotten tussen de Wet Langdurige Zorg (WLZ), de Zorgverzekeringswet (ZVW) en de Wet Maatschappelijk Ondersteuning (WMO) de grote boosdoeners. Het leidt tot naar elkaar wijzen, op elkaar wachten en van het kastje-naar-de-muur-gedrag.

En als het niet de schotten van de zorgwetten zijn, spelen ruimtelijke ordening en volkshuisvesting soms een belemmerende rol. Daarnaast komt het nog te vaak voor dat zorgaanbieders zelf vastlopen in systeemverstrikking en struikelen over zelfbedachte regels. Of teveel vanuit de zorg denken terwijl langdurige zorg vaak geen zorg maar welzijn is.

Zelfs initiatieven die zich al jaren hebben bewezen in zowel financiële als materiële zin, worden niet structureel gefinancierd of kunnen niet uitbreiden. Het is frustrerend voor burgers, professionals en bestuurders die hier hun hart en ziel in stoppen en schadelijk voor de hulpvragers die niet duurzaam geholpen kunnen worden.

We roepen de ministers Conny Helder van Langdurige Zorg en Sport, Karien van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Hugo de Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening op de handen ineen te slaan en de volgende boodschap luid en duidelijk te verkondigen.

“Wij Conny Helder, Karien van Gennip en Hugo de Jonge steunen lokale initiatieven die onze langdurige zorg en welzijn gaan verbeteren. Alle systeempartijen die deze initiatieven in de weg staan, mogen dat in Den Haag aan ons komen uitleggen. Waar nodig passen we de regels aan. Waarvan akte”.

Marcel Canoy, Hoogleraar gezondheidseconomie en dementie VU

Zie ook socialevraagstukken.nl en het NRC.

Medeondertekenaars: Kees Ahaus, Hoogleraar Health Services Management & Organisation, Erasmus Universiteit; Rina Arendse, Mensmetnaam.nl; Janny Bakker, Voorzitter Raad van Bestuur van Movisie; Marijn van Ballegooijen, Wethouder Amstelveen; Bianca Beersma, Hoogleraar Organisatiegedrag VU en Directeur Talma Instituut; Jos de Blok, Eigenaar en oprichter Buurtzorg; Matthijs Blokhuis, Managing Director Stichting Noaber; Peter Boerenfijn, Directeur-bestuurder Habion; Inge Borghuis, Bestuurder Amstelring; Hugo Borst en Carin Gaemers, Scherp op Ouderenzorg; Wouter Bos, Bestuursvoorzitter Menzis; Cees van Boven, Bestuursvoorzitter Woonzorg Nederland; Lans Bovenberg, Hoogleraar Economie Tilburg University; Govert J. Buijs, Frits Goldschmeding Leerstoel Maatschappelijke en economische vernieuwing VU; Jet Bussemaker, Voorzitter Raad voor Volksgezondheid & Samenleving en Hoogleraar ‘Wetenschap, beleid en maatschappelijke impact, in het bijzonder in de zorg’ bij het LUMC en de Universiteit van Leiden’Otwin van Dijk, Burgemeester gemeente Oude IJsselstreek; Stannie Driessen, Directeur en algemeen secretaris Raad voor Volksgezondheid & Samenleving Corinne Ellemeet, Tweede-Kamerlid GroenLinks; Henk Gerla, Lid RvB bij Zorg en Zekerheid; Erik Gerritsen, Directievoorzitter Ymere; Aart Jan de Geus, Bestuursvoorzitter Wetenschappelijk Instituut CDA’Aad de Groot, Bestuursvoorzitter DSW; Marcel Ham, Hoofdredacteur Sociale Vraagstukken; Irma Harmelink, Bestuurder Elver; Carina Hilders, Voorzitter Raad van Bestuur Reinier de Graaf Gasthuis; Bert van der Hoek, Directeur Trimbos; Ton van Houten, Voorzitter Raad van Bestuur Zorg en Zekerheid; Robbert Huijsman, Professor Management & Organisatie van Ouderenzorg, Erasmus Universiteit en Bestuurder Geriant; Philip Idenburg, Managing Partner BeBright; Tim ’S Jongers, Directeur Wiardi Beckman Stichting; Pierre Koning, Hoogleraar Arbeidsmarkt en Sociale zekerheid, Vrije Universiteit; Xander Koolman, Universitair Hoofddocent Vrije Universiteit; Aad Koster, Voorzitter Nederlandse Vereniging voor Toezichthouders in Zorg en Welzijn; Monique Kremer, Bijzonder hoogleraar Actief Burgerschap, UvA; Jos van der Lans, Cultuurpsycholoog en publicist; Mike Leers, Toezichthouder; Ella van Lingen, Raad van Bestuur Reinaerde; Nardo van der Meer, Voorzitter Raad van Bestuur Catherina Ziekenhuis; Nico van Meeteren, Algemeen Directeur Topsector Life Sciences & Health, Hoogleraar Perioperatieve Gezondheid, Erasmus MC; Misja Mikkers, Chief Economist NZa en Hoogleraar Organisatie en Financiering van de zorg, Tilburg University; Mirella Minkman, Bijzonder hoogleraar innovatie van organisatie en governance van integrale zorg Tilburg University/Tias en voorzitter Raad van Bestuur Vilans; Guus van Montfort, Voorzitter Raad van toezicht van de Hogeschool Utrecht; Henk Nies, Hoogleraar Organisatie en beleid van zorg VU; Marcel Olde Rikkert, Hoogleraar geriatrie Radboudumc, hoofd Radboudumc Alzheimer Centrum en hoofdredacteur Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde; Jim van Os, Voorzitter Divisie Hersenen Universitair Medisch Centrum Utrecht; Trix van Os, Directeur bestuurder, Alerimus; Martin van Rijn, Voorzitter Aedes; Alexander Rinnooy Kan, Emeritus hoogleraar UvA; ; Michel van Schaik, Rabobank Zorg, op persoonlijke titel; Jos Schols, Hoogleraar Ouderengeneeskunde Universiteit van Maastricht; Anneke Sipkens, Directeur Bestuurder ANBO; Jan Smelik, Coördinator Nederland Zorgt Voor Elkaar; Lex Staal, Directeur Bestuurder Sociaal Werk Nederland; Ria Stegehuis, Voorzitter Raad van Bestuur Espria; Anne-Mei The, Initiatiefnemer Tao of Care en hoogleraar Langdurige zorg en Sociale Benadering Dementie; Godfried Verkerk, Voorzitter Raad van Bestuur Vivium; Albert Vlemmix, Raad van Bestuur Maria-Oord; Hetty Vlug, Directeur Ben Sajet Centrum; Steven de Waal, Maatschappelijk ondernemer, onafhankelijk strateeg en publicist; Esmé Wiegman-van Meppelen Scheppink Directeur Valente; Bob de Wit, Hoogleraar Strategisch Leiderschap, Nyenrode Business Universiteit en voorzitter coöperatieve vereniging Society 4.0; Gerjoke Wilmink, Directievoorzitter Alzheimer Nederland; Toby Witte, Voorzitter Associatie Werkplaatsen Sociaal Domein; Arjen van Witteloostuijn, decaan Business and Economics Vrije Universiteit Amsterdam